Marktobservatie

Sinds 2004 voert de CCR marktobservaties uit in samenwerking met de Europese Commissie op basis van een 50% cofinanciering, en met de binnenvaartsector. Dit economische instrument, in beginsel gebaseerd op de bestaande informatie en benadering van de Rijnvaart, heeft zich geleidelijk uitgebreid tot het hele netwerk van Europese waterwegen, voor zover er betrouwbare informatie beschikbaar is die analyse mogelijk maakt. Het is te beschouwen als een project in ontwikkeling, waarbij naar behoefte en mogelijkheden nieuwe benaderingen worden toegevoegd.

De doelstellingen van marktobservatie

Het doel van marktobservatie is periodiek informatie ter beschikking te stellen om conjuncturele en structurele tendensen van de binnenvaartsector te kunnen identificeren, om economische resultaten te meten, en om op basis van econometrische modellen voorspellingen te kunnen doen op middellange termijn. De resultaten zijn weliswaar vooral bedoeld voor politieke besluitvormers, maar kunnen ook van belang zijn voor een groter publiek.

Dit observatie-instrument is samengesteld op basis van indicatoren voor verschillende aspecten en elementen die van invloed zijn op de binnenvaartmarkt. In de publicaties wordt de ontwikkeling over verscheidene jaren geanalyseerd en toegelicht. De belangrijkste benaderingen betreffen:

• conjuncturele en structurele tendensen in vraag en aanbod van vervoer (passagiers- en goederenvervoer);
• de bedrijfssituatie op de markt (vrachtprijzen, benuttingsgraad van de laadruimte, bedrijfskosten, investeringscapaciteit, waterstanden);
• de ontwikkeling van het aandeel van de binnenvaart op de verschillende markten;
• de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de binnenvaart;
• aspecten in verband met veiligheid (ongevalsanalyse…);
• de structuur van de bedrijfstak.

De geografische reikwijdte:

De marktobservatie betreft het hele waterwegennet van de Europese Unie, met inbegrip van Zwitserland en Donaustaten zoals Servië en Kroatië. De verschillende geografische markten worden geanalyseerd met inachtneming van hun specifieke kenmerken.

De methode

De vervoersvraag wordt gevolgd op basis van vervoerde hoeveelheden (in tonnen) en geleverde prestaties (tkm).
De vervoersmarkt over water wordt geanalyseerd met inachtneming van het bestaan van drie sectoren: de drogeladingvaart, waarin begrepen bulkvervoer en het containervervoer, de tankvaart en de sector passagiersschepen, waarin begrepen de dagtochtboten en de cruiseschepen.
Wat het handelsvervoer betreft, worden binnen de betreffende sectoren bepaalde in zekere mate gespecialiseerde segmenten (ook wel ‘filières’ genoemd) onderscheiden.

Zo onderscheiden wij:

de drogeladingvaart :
de traditionele markten voor bulkvervoer:

• de staalindustrie (ertsen en metaalproducten)
• energie: steenkool
• de bouw en openbare werken
• landbouw
• chemische industrie

nieuwe markten en gecombineerd vervoer:

• containervervoer
• ro-ro transport
• distributie

tankvervoer:

• energie: lichte en zware aardolieproducten
• chemische industrie: chemische producten en vloeibaar gas.

Het vervoersaanbod wordt geanalyseerd op basis van de capaciteit (in tonnage) van de mogelijk actieve vloot op de Europese wateren. "Mogelijk actief" zijn de vaartuigen die in het bezit zijn van de benodigde certificaten om te mogen varen en onmiddellijk kunnen reageren op een vervoersvraag.

Uit de confrontatie tussen de vraag en het aanbod op de markt ontstaat het niveau van de vrachtprijzen. Dit is het belangrijkste indexcijfer voor het bestuderen van de exploitatie op het micro-economische niveau van de betrokken bedrijven.

Het analyseren van de ontwikkeling van deze drie bepalende onderdelen stelt ons in staat om de economische situatie voor deze vervoersmethode te beoordelen. Omdat de vervoersvraag en het aanbod op meso-economisch niveau liggen, kan middels het niveau van de vrachtprijzen, in combinatie met de prestaties of vervoerde hoeveelheden, de richting worden beoordeeld waarin de economische activiteit zich in de hele sector ontwikkelt. Die ontwikkeling, vergeleken met de voornaamste exploitatiekosten, stelt ons in staat om de ontwikkeling van de investeringscapaciteit van de binnenvaart te bekijken.

Naast die voornaamste elementen wordt rekening gehouden met invloeden van buitenaf, die bepalende factoren kunnen zijn voor de ontwikkeling. Daarbij gaat het om:

1. de waterstanden op de vrij stromende wateren;
2. de concurrentiepositie en het aandeel in de modale verhouding voor filières en marktsegmenten;
3. de arbeidsmarkt en de aanwezigheid van voldoende gekwalificeerde werknemers;
4. de capaciteit van de infrastructuren (sluizen, havens, multimodale terminals in de zeehavens…).

Publicaties in het kader van de marktobservatie
De analyses en gegevens die uit deze economische studie van de binnenvaart voortkomen worden ter beschikking gesteld op de website van de CCR (www.ccr-zkr.org) en kunnen op verzoek in drukvorm worden verkregen bij het secretariaat (ccnr@ccr-zkr.org):

• integrale verslagen (voorjaar/herfst)
• tussentijdse conjuncturele mededelingen
• verschillende statistische gegevens

Organisatie van de marktobservatie
De marktobservatie wordt uitgevoerd in een samenwerkingsverband tussen de internationale beroepsorganisaties EBU en ESO, het secretariaat van de Centrale Commissie en het Directoraat Generaal Mobiliteit en Transport van de Europese Commissie (MOVE). De uitvoering is in handen van het secretariaat van de Centrale Commissie.

Werkstructuur:
Om een gezamenlijke en gerichte marktobservatie te kunnen uitvoeren, zijn de volgende organen in het leven geroepen:

• Comité van beheer van de partners van het project;
• Een gemeenschappelijke werkgroep "Marktobservatie" (G/OM);
  belast met het onderzoeken van de methodologie en de verdieping daarvan, samengesteld uit nationale vertegenwoordigers van de lidstaten van de EU en de CCR met medewerking van de bedrijfstak.

In de uitvoering wordt het secretariaat van de CCR bijgestaan door een deskundigengroep uit de bedrijfstak voor de West-Europese markt; voor de Donaumarkt worden regionale bijeenkomsten georganiseerd.